Podatek od nadwyżki mienia – nierówny dział spadku

Podatek od nadwyżki mienia – nierówny dział spadku

Nierówny dział spadku często wynika z aktualnych potrzeb i możliwości spadkobierców, a gdy zgodzą się oni, co do działu, odbywa się on bez spłat i dopłat. Choć fiskus widzi w tym okazję do opodatkowania nadwyżki mienia, to sądy skutecznie ograniczają jego zapędy.

Podział spadku

Najczęściej mamy do czynienia z sytuacją, w której zmarły nie pozostawia testamentu lub testament nie jest sporządzony u notariusza. Testament w formie aktu notarialnego umożliwia przekazanie konkretnych składników majątku wskazanym osobom.

Zatem, gdy mamy do czynienia ze spadkiem bez stosownych zapisów w testamencie dziedziczenie dotyczy wszystkich spadkobierców w częściach, np. 1/3, 2/5 itp.

Spadkobiercy mogą podzielić spadek zgodnie z art. 1037 par. 1 kodeksu cywilnego, tj. „Dział spadku może nastąpić bądź na mocy umowy między wszystkimi spadkobiercami, bądź na mocy orzeczenia sądu na żądanie któregokolwiek ze spadkobierców”.

Nierówny dział spadku

Przykładem nierównego działu spadku może być sytuacja pewnej podatniczki. Wraz z synem siostry jej matki odziedziczyła w równych częściach po 50% wartości spadku, w którego skład weszły 2 nieruchomości:

– zabudowana nieruchomość o szacunkowej wartości ok. 137.000 zł,


– niezabudowana nieruchomość o szacunkowej wartości ok. 43.000 zł.


Nieruchomości te nie stanowią gospodarstwa rolnego, a ich łączna szacunkowa wartość wynosi ok. 180.000 zł. W rezultacie łączna szacunkowa wartość udziałów w spadkach każdego ze spadkobierców wynosi ok. 90.000 zł.

Spadkobiercy planują dokonać działu obu spadków poprzez złożenie wniosku do sądu i zawarcie ugody sądowej. Spadkobiercy chcą tak podzielić oba spadki, aby kobieta otrzymała zabudowaną nieruchomość o wartości 137.000 zł, stanowiącą 76% łącznej wartości obu spadków, a mężczyzna – niezabudowaną nieruchomość o wartości 43.000 zł, stanowiącej 24% łącznej wartości obu spadków. W rezultacie spadkobierczyni otrzyma 26% łącznej wartości obu spadków ponad swój udział, tj. część o wartości ok. 47.000 zł. Podział odbędzie się bez jakichkolwiek spłat i dopłat.

Nadwyżka mienia a podatek

Stanowisko organów skarbowych w tym względzie jest łatwe do przewidzenia. Zgodnie z ich interpretacją przepisów podatkowych nadwyżka mienia dziedziczonego w spadku (przypomnijmy, że chodzi tu o nieruchomości) mieści się w katalogu tzw. „przychodów z innych źródeł” (art. 10 ust. 1 pkt 9 i art. 20 ust. 1 u.p.d.o.f.

Zdaniem fiskusa wartość takiego przysporzenia  „określa się na podstawie cen rynkowych stosowanych w obrocie rzeczami lub prawami tego samego rodzaju i gatunku, z uwzględnieniem w szczególności ich stanu i stopnia zużycia oraz czasu i miejsca ich uzyskania”, zgodnie z art. 11 ust. 2 wspomnianej ustawy. W przypadku spadkobierczyni z przykładu nadwyżka mienia miałaby wartość  ok. 47.000 zł.

Sądy mają jednak więcej wątpliwości niż urzędnicy skarbówki. Zdaniem Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Łodzi w innej sprawie, spadkobiercy, którzy rozliczają podatek od spadków i darowizn nie powinni po raz drugi być opodatkowywani z tytułu podziału spadku. Byłoby to niezgodne z art. 84 konstytucji.

Nie wszystko jest innym źródłem przychodów

W sprawie naszej spadkobierczyni wypowiedział się  Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie w wyroku z 30 stycznia 2014 r., sygn. akt III SA/Wa 2466/13 oraz  Naczelny Sąd Administracyjny w Warszawie w wyroku z 21 kwietnia 2016 r., sygn. akt II FSK 1575/14. Oba sądy były zgodne co do braku spójności w stanowisku fiskusa:

„zdaniem organu sporne przysporzenie należy kwalifikować do przychodów, o których mowa w art. 11 ust. 2a pkt 4 u.p.d.o.f., tj. innych nieodpłatnych świadczeń niż wymienione w art. 12 ust. 2a pkt 1 – 3 u.p.d.o.f. Pkt 4 w art. 12 ust. 2a u.p.d.o.f. obejmuje niewymienione w pkt 1-3 „pozostałe przypadki” świadczeń, które zatem nie są: usługami wchodzącymi w zakres działalności gospodarczej dokonującego świadczenia (pkt 1); usługami zakupionymi (pkt 2); udostępnieniem lokalu lub budynku (pkt 3).

Z kolei w końcowym fragmencie uzasadnienia skargi kasacyjnej organ podniósł, że wartość nieodpłatnego świadczenia, o którym mowa we wniosku o wydanie interpretacji prawa podatkowego (26% ponad należny udział), należy ustalić według art. 11 ust. 2 u.p.d.o.f., tj. na podstawie cen rynkowych stosowanych w obrocie rzeczami tego rodzaju. Przepis art. 11 ust. 2 u.p.d.o.f. dotyczy tzw. „świadczeń w naturze”.

Prezentowane w skardze kasacyjnej stanowisko organu interpretacyjnego nie jest spójne. Z jednej bowiem strony uznaje on, że wnioskodawca uzyskał przychód podatkowy kwalifikowany do „innych nieodpłatnych świadczeń” (art. 12 ust. 2a u.p.d.o.f.), a z drugiej, że uzyskał „świadczenie w naturze” (art. 12 ust. 2 u.p.d.o.f.)….

W ocenie rozpatrującego sprawę składu orzekającego, brak jest jakichkolwiek argumentów merytorycznych, co do kwalifikacji uzyskanego przez spadkobiercę świadczenia w wyniku działu spadku, ponad jego udział spadkowy do „innych nieodpłatnych świadczeń”, o których mowa w art. 11 ust. 2a u.p.d.o.f.”.

Poprzedni Zwolnienie z podatku, a umowa przedwstępna na kupno nieruchomości
Następny Obliczanie podatku od nieruchomości budzi wątpliwości nie tylko podatników, lecz także organów podatkowych

Może to Ci się spodoba

Podatki osobiste 1 Komentarz

Wynajem mieszkania. Który podatek wybrać?

Zgodnie z przepisami wynajmujący mieszkanie można samodzielnie wybrać najkorzystniejszą formę opodatkowania. Prawidłowa decyzja może przynieść wyższe zyski i mniej formalności. Warto jednak pomyśleć o tym wcześniej, ponieważ już w styczniu

Podatki osobiste 2 komentarze

Opodatkowanie usług najmu lokalu

Wykorzystanie różnego rodzaju nieruchomości przybrać może wiele form. Często służą one przedsiębiorstwom, które potrzebują przestronnego lokalu do celów biurowych, ale także osobom prywatnym, chcącym znaleźć lokum mieszkalne. Jednocześnie funkcjonują różne

Podatki osobiste 3 komentarze

Kto może być zwolniony z opodatkowania?

Warunkiem zwolnienia od podatku jest nie przekroczenie sumy opodatkowanej sprzedaży wymienionej w ustawie. Natomiast z tych przepisów są wyłączone podmioty świadczące usługi doradcze i prawnicze. Granica, jakiej nie można przewyższyć,

Podatek od spadków i darowizn 1 Komentarz

Dzielenie majątku a podatki

Dzielenie majątku przez małżonków następuje zwykle w chwili rozwodu. Według sprawiedliwego podziału każdy dostaje połowę dóbr. Jednak co zrobić w przypadku, gdy wspólnota majątkowa dotyczy nieruchomości lub innych przedmiotów namacalnych?

Podatki osobiste 0 Komentarz

Coraz więcej Polaków przekonuje się do prywatnych polis zdrowotnych. Skłania ich do tego utrudniony dostęp do publicznej opieki

Według badań Polskiej Izby Ubezpieczeń największe obawy Polaków są związane ze zdrowiem i brakiem dostępu do opieki medycznej, a pandemia COVID-19 tylko je pogłębiła. Z badań CBOS wynika, że aż 2/3 Polaków negatywnie

Rozliczenia PIT-ów 0 Komentarz

Sprzedaż akcji a podatek

Kupno i sprzedaż akcji to dzisiaj bardzo popularny sposób zarabiania pieniędzy w dość krótkim czasie. Kiedy jednak mówić należy o konieczności opłacenia podatku z tytułu sprzedaży akcji? Jest to przede

0 Komentarzy

Brak komentarzy!

Możesz być pierwszy - dodaj komentarz!

Zostaw odpowiedź