VAT od opłat reprograficznych rozstrzygnie TSUE

Na opinię Trybunału Sprawiedliwości UE czeka sprawa podatku VAT od opłat reprograficznych pozyskiwanych przez artystów. Niewyjaśniony jest też status OZZ jako poborcy tych należności.

OZZ jako poborca opłat

Problemy z opodatkowaniem opłat, które pobierają organizacje zbiorowego zarządzania prawami autorskimi  pojawiły się w 2011r. Wtedy to usunięto załącznik nr 4 do ustawy o VAT. Pozycja 10 tego dokumentu stanowiła o zwolnieniu OZZ z opodatkowania czynności statutowych.

Organizacje zbiorowego zarządzania prawami autorskimi reprezentują artystów wykonawców oraz producentów w sferze ochrony powierzonych im praw autorskich i pokrewnych. Do działań OZZ należy pobór opłat za reemisję i reprografię utworów od stacji telewizyjnych, producentów i importerów urządzeń kopiujących oraz czystych nośników, a także punktów ksero. Twórcy otrzymują kwoty wynikające z pobranych opłat po potrąceniu kosztów inkasa.

Spór artystów z fiskusem

Kwestia opodatkowania VAT opłat pobieranych przez OZZ z tytułu reemisji i reprografii stała się przedmiotem odmiennych interpretacji artystów oraz urzędników organów podatkowych.

Ci pierwsi uznają, że VAT może być naliczany tylko od wartości inkasa, natomiast reszta opłat, którą OZZ przekazuje artystom wykonawcom i producentom nie powinna być opodatkowana. OZZ oraz reprezentowani przez nie twórcy stoją na stanowisku, że ta interpretacja jest zgodna z art. 15 ust. 3a ustawy o VAT, który wyłącza z opodatkowania honoraria artystów otrzymywane również za pośrednictwem OZZ.

Fiskus wybrał inne rozwiązanie. Zdaniem organów podatkowych zwolnienie dotyczy wyłącznie czynności podejmowanych przez twórców. Opłaty za reemisję i reprografię to czynności przypisane organizacjom zbiorowego zarządzania, a nie twórcom. Przywoływane jest tu rozstrzygnięcie NSA (sygn. akt I FSK 633/14 ).

Urzędnicy opowiadają się za stosowaniem w tym przypadku art. 8 ust. 2a ustawy o VAT. Zgodnie z tym zapisem OZZ „odkupują” usługi od podatnika, który uprzednio nabył je od twórcy. Jeśli więc nabywają usługi, to powinny potrącać VAT od całej kwoty opłat i kwotę netto rozdzielać pomiędzy twórców.

Wynagrodzenie a odszkodowanie

Zdaniem OZZ oraz autorów wykonawców i producentów, interpretacja fiskusa jest błędna. Jak twierdzą, przepis, na który powołują się organy podatkowe ( art. 8 ust. 2a ustawy o VAT) nie ma tu żadnego zastosowania, gdyż twórcy nie świadczą żadnych usług na rzecz emitentów oraz producentów urządzeń kopiujących.

Opłaty za reemisję oraz reprografię nie są wynagrodzeniem, a jedynie odszkodowaniem za utracone korzyści. Utrata korzyści spowodowana powielaniem utworów, czy też ich reemisją nie była wcześniej (w momencie sprzedaży) brana pod uwagę.

Opinia polskich sądów

Orzecznictwo sądowe potraktowało odmiennie kwestię reemisji i reprografii. W tym pierwszym przypadku stanowisko twórców zostało podważone. Najwyższy Sąd Administracyjny uznał za bezsporne, że opłata za reemisję nie jest odszkodowaniem za utracone korzyści, a wynagrodzeniem za usługę i jest opodatkowana  (wyrok NSA z 17 października 2014 r sygn. akt 1485/13 ).

Wątpliwości rozwiewa fakt, że OZZ przed rozpoczęciem reemisji zawiera umowy ze stacjami telewizyjnymi, w których mowa jest o wynagrodzeniu.

Podobnie Najwyższy Sąd Administracyjny potraktował sprawę opłat pobieranych z tytułu reprografii. Stanowisko sądu zostało wyrażone w tym przytoczonym wyżej wyroku. Jednak w odniesieniu do tej opłaty twórcy uznali, że mają rację.

Producenci i importerzy urządzeń kopiujących, czystych nośników oraz punkty ksero nie uzyskują żadnych praw do utworów. Opłata, którą odprowadzają ma charakter wyłącznie odszkodowawczy. W ten sposób rozwiązywana jest utrata korzyści artystów na skutek umożliwiania osobom fizycznym kopiowania utworów. Nie jest więc to wynagrodzenie autorskie za korzystanie z konkretnego utworu – twierdzą zgodnie OZZ oraz reprezentowani przez nie twórcy.

Odmiennie w stosunku do reemisji, OZZ nie zawiera umowy z producentami i importerami urządzeń kopiujących, czystych nośników oraz punktami ksero żadnych umów. Nie można więc twierdzić, że jest tu świadczona usługa, od której trzeba by było naliczyć podatek VAT.

Najwyższy Sąd Administracyjny w wyroku z dnia 9 grudnia 2014 (sygn. akt I FSK 1740/13) podzielił pogląd artystów. Zdaniem sądu opłaty za reemisję i reprografię nie mogą być do siebie przyrównywane. Opłaty za reprografię są pobierane za potencjalną możliwość powielania, nie zaś za faktyczne powielanie. Tego rodzaju opłaty mają charakter należności ogólnospołecznej. Wobec tego, podatek VAT dotyczyłby wyłącznie części odpowiadającej kwocie kosztów inkasa, natomiast kwoty przekazywane artystom pozostawałyby w niezmniejszonej o podatek VAT wysokości.

Rozstrzygnie TSUE

Sprawa opodatkowania VAT opłat od reprografii powróciła jednak do rozstrzygnięcia sądowego. NSA postanowił, że kwestia ta powinna być rozpatrzona przez poszerzony skład sędziowski. Do rozstrzygnięcia jednak nie doszło.

Teraz spór o opłaty o reprografii przeniósł się na wokandę międzynarodową. To Trybunał Sprawiedliwości UE ma ustalić, czy twórcy uzyskujący kwoty z opłat za reprografię świadczą usługę opodatkowaną VAT i czy OZZ, które pobiera te opłaty na rzecz artystów zyskuje status podatnika VAT w związku z tą czynnością.

Jak podkreślają eksperci, rozstrzygnięcie nie będzie zadaniem łatwym. Aby ostatecznie rozstrzygnąć spór należałoby odpowiedzieć na pytanie co tak naprawdę jest przedmiotem opłaty pozyskiwanej za pośrednictwem OZZ przez artystów. Dyskusyjna jest także kwestia ekwiwalentności tych świadczeń.